دستنا و مشاهیر
علی متقی معروف به علیار از بزرگان روستای دستنا بود.وی 94 سال سن داشته و از 40 سالگی شروع به سرودن شعر کرد. مجموعه اشعارش را در دفتری جمع آوری کرد.و خواستار این بود که این مجموعه بعد از فوتش چاپ و نشر گردد.در زیر به یکی از شعرهای زیبای ایشان اشاره می شود:
با نخوت و غرور نمک به زخم کس مپاش.....با تیغ حرف و فحش مده قلب کس خراش
خاموش گــر کنی تو چـــراغ کسی بزور..........همـچون حبـاب آب مهیــای مرگ باش
غره مشـــو عبث بجوانی و پول و مال .........دنیــا کشیـده است برای تو خــط و خال
تا امتحـان کند من و تو را از ره فریـــب........در چا کـــرده ای خود افتـــاد پــور زار
صدها جوان خوشگل و مــردان روزگار.........هر شـب به پای عیش و روز را پس شـکار
ناخواسـته به ریشــه خود تیـشه بزدنـد......بگذاشتند اسب و ثـروت آن قلعه و حصـار
باهوش باش گول مخــور ره راسـت رو...........هـر چه کاشــتی بـه خـدا می کنـی درو
در پیش هست پیری و فرسودگی‌و مرگ.......اعمـال توسـت بر تو چه نیــک و چه بـد
برگ درخــت را به تعمـق نظـــــ‌‌‌‌‌ر نما.............از گــبر و از تعصـــب بی جا بشـــو جدا
منما جفا به خویش که مرگ است درکمین......کــل النفـــس ذائقــه المـوت جـز خدا
ویرانــه های قلــعه خان عبـرت آور است...........منزلــگاه سگان و شغـالان و کفتر است
پاداش ظلــم و جـــور است این چنیــن.........عــدل و عداوت از طـرف حـی داور است
دیــوار خانه ابــوطالـبـها به پاســــت.......این کاخ و قلعه گشته خراب این چه سراست
ایـن در ره اســت مـتقــی از قدرت خدا......کوچـک بودیـم ما و بزرگــی به او سزاست
سید ابوالقاسم حسینی یکی دیگر از شاعران متعهد روستای دستنا می باشد که به شغل دبیری مشغول هستند.ایشان از حدود دوسالگی به سرودن شعر مبادرت ورزید و گویا مادرش اساس شاعری وی گردیده است.به طوری که خودش می گوید تعداد ابیات شعرهایی که سروده است حدود ده هزار بیت می باشد.از قبیل مثنوی،غزل،ترجیع بند،ترکیب بند،مسمط و دوبیتی.
در شعــر رباعـی چه هنرهـا کردم..............در شعر دو بیتـی و غزل جا کـردم
در مثنـــویم ببـین چه غوغــــا کردم.......دستی بر صاحب سخنـان وا کردم
در فن ســـــخن محنت بی حد بردم......بس خون جگر در ره این فن خوردم
در صنعت اوزان و عــروض افسـردم......گمنـام زمان گشتـــم و از غم مردم
در شعـر ای یـار نـکو نیـــــکو بیـن............گر هست تو را حاصــ دانش آئیـن
در رنـج و عذابــی حسـرت مـی وزند.......تابوده چنـان بوده و باشد چونیـن
از دیگر شعرا می توان پنجعلی بخشی ن‍ژاد و فرشاد متقی را نام برد.همچنین احمد رضا صفائی از شاعران با استعداد و جوان روستا می باشد که تاکنون شعرهای زیادی را در قالب های متفاوت سروده اند.
×برگرفته از کتاب" تمدن دیرینه چهار محال و بختیاری" با کمی اضافات
شهر و روستاهای همجوار دستنا
روستای سلم
روستای سلم در غرب روستای دستنا واقع شده است درشمال کوه سوخته و جنوب رودخانه کیار (یکی از سرشاخه های کارون) قرار دارد و دارای 2000نفر جمعیت می باشد .شغل مردم روستا کشاورزی، دامداری ،گچ کاری وغیره ... میباشد.آب و هوای این منطقه همانند روستای دستنا چهار فصل می باشد.دارای مراتع و جنگلهایی مملو از درخت بید و صنوبر است.چشمه های زیادی دراین منطقه جاری میباشد.آب آشامیدنی روستا از همین چشمه ها تامین میشود.چشمه یالانچی درفاصله 2 کیلومتری غرب روستا قرار دارد که دارای درختان انبوه وطبیعتی زیبا وبکر میباشد. بالاقلی نیز در غرب یالانچی قراردارد .
شهر شلمزار
شلمزار در پنج کیلومتری روستای دستنا و مرکز شهرستان کیار می باشد.شلمزار یکی از قدیمی‌ترین مناطق استان چهارمحال و بختیاری است.برخی گفته‌اند شلمزار به معنای دشتی است که در آن شلم (گیاهی از خانواده کتیرا) می‌روییده و برخی گفته‌اند شلم با ضمه تلفظ شده و به معنای محلی بوده که پس از بارندگی همراه با گل و شل می‌شده‌است. این شهر دارای حدودا پانزده هزار جمعیت میباشد. زمین‌های کشاورزی شلمزار به وفور در این شهر دیده میشود که این شهر یکی از بهترین دارنده‌های زمین‌های حاصلخیز در استان چهارمحال و بختیاری میباشد.این شهر همچنین دارای باغهای بزرگ انگور و بادام؛ گیلاس و... به نامهای احمد آباد و چزغان میباشد، همچنین کارخانهٔ اشی مشی، معروف به آب کوهرنگ واقع در این شهر میباشد که محیط آن مکان بسیار مناسبی برای تفریح میباشد،.قلعه شلمزار ازقلعه های تاریخی بختیاری نیزدر این محل قرار دارد. گویش، فرهنگ و موسیقی شلمزار از آداب و رسوم بختیاری است.این شهر از امکانات شهر نسبتا خوبی برخورد است و با توجه به اینکه در مسیر جاده استان خوزستان قرار دارد معمولا پذیرای مسافرین می باشد.
روستای تشنیز
تشنیز روستایی با دشتی وسیع و بالغ بر ۵۰۰ هکتار مساحت و هوایی بسیار فرح بخش از توابع شهرستان کیار استان‌چهارمحال و بختیاری است.تشنیز در فاصله ۳۵کیلومتری از مرکز استان و4کیلومتری از مرکز شهرستان کیار و3کیلومتری از روستای دستنا قرار دارد.جمعیت این روستا طبق آخرین سر شماری در سال ۱۳۸۵ برابر ۱۲۰۰ نفر اعلام گردید.ناگفته نماند روستای تشنیز ارمنی نشین بوده است که با خروج ارامنه از محل، مسلمان در محل فعلی روستا ساکن شدند.تشنیز به دلیل برخورداری از طبیعت زیبا دارای محیطی بسیار آرامبخش است.در جنوب روستا چشمه آبروزک بر روی کوهی با این نام پذیرای گردشگران است ودر جنوب روستا‌چشمه آب مراد درکنار رود کیار واقع است.آب آن از رودخانه و محصول آن غله و برنج و حبوب و انگور و زردآلو است.مردم این منطقه بیشتر به کار کشاورزی و فعالیت در شهرک صنعتی که در نزدیکی این روستا قرار دارد مشغول می باشند.
روستای امیر آباد(قهک)
این روستا در شمال غربی و در 4کیلومتری روستای دستنا واقع شده است.جمعیت این روستا 1500 نفر می باشند. ساکنین این روستا بیشتربه کشاورزی و کار در کارگاه های آجرپزی مشغول می باشند.متاسفانه بیشتر اهالی این روستا بخاطر عدم اشتغال و عدم امکانات به شهرها کوچ کرده اند.این روستا در مسیر جاده شرقی شهر جونقان قرار دارد و می توان گفت که پهناورترین زمین های کشاورزی در این منطق وجود دارد که امروزه با روش مکانیزه کشت و برداشت می شوند.مالک این زمین ها بیشتر کشاورزان روستای دستنا هستند که امروزه به صورت تعاونی اداره می شوند.
مختصری از زندگینامه شهدای روستای دستنا
شهدای روستای دستنا – شهید مرادعلی فتاحی
شهدای روستای دستنا – شهید ناصر ناصری
شهدای روستای دستنا – شهید سید ناصر حسینی
زنان روستا
زنان روستا
زن پایه اصلی ثبات برای خانواده است چرا که زن در روستا وخانواده روستایی و همچنین در تمام فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی روستایی نقش مهم و حضوری پررنگ دارد.به جرأت می توان گفت که در روستا خانواده بدون وجود مرد می تواند- هر چند با سختی- ادامه و دوام یابد ولی بدون وجود زن هرگز نمی تواند.
در گذشته کار در روستا شامل کار کشاورزی مثل درو کردن گندم ،آبیاری کردن باغ و زمین ، دوشیدن دامها ،تمیز کردن جای دام ها و در درون خانه پختن غذا،شستن لباس بچه داری و شوهرداری،پختن نان در تنور همه این کارها توسط یک زن روستایی انجام می گرفته و در پاره ای از موارد هنوز هم انجام می شود.فعالیت اقتصادی زنان روستایی نقش مؤثری در اقتصاد روستایی منطقه دارد، همچنین زمینه ایجاد و گسترش فعالیت اقتصادی زنان در بخشهای مختلف اقتصاد روستایی وجود دارد و دیگر اینکه افزایش کارآیی و ساماندهی فعالیتهای اقتصادی زنان روستایی در منطقه شرط لازم برای توسعه پایدار روستایی منطقه استارتقای حضور زنان در فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و برنامه ریزی جهت گسترش مشارکت آنان به ویژه در زمینه های اقتصادی، یک شرط لازم برای توسعه پایدار است. این امر در نواحی روستایی که زنان از دیرباز و بطور سنتی در کارهای اقتصادی خانواده مشارکت داشته اند، از ضرورت بیشتری برخوردار است.زنان روستایی علاوه بر این فعالیت ها، مدیریت منزل و اقتصاد خانواده و تربیت فرزندان را با امکانات محدود بر دوش می کشند که بار مضاعفی را بر آنان تحمیل می نماید. چنین زنانی عمدتا دارای ایده ها و توانایی های ذاتی نیز می باشند که در صورت فراهم نمودن شرایط تحقق آنها می توانند سهم چشمگیری در ارتقاء سطح فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی خانواده خود و سطح روستا به عمل آورند.باتوجه به چنین نقش حساس وارزشمندی که زنان روستا برعهده دارند، اما از حق کمتری در خانواده برخوردارند چنانکه تحقیقات روستایی نشان می دهد به رغم سهم نسبتاً زیاد زنان در کارهای تولیدی، آنان نقش بسیار ناچیزی در تصمیم گیریهای تولیدی و نیز تصمیم گیریهای مربوط به اداره امورخانواده دارند و با افزایش این سهم، مشارکت آنان در تصمیم گیریها افزایش نمی یابد. دلیل این عدم افزایش آن است که فعالیتهای زنان جزء وظایف خانگی آنان محسوب می شود ودر نتیجه مزدی به آنان تعلق نمی گیرد. به عبارت دیگر آنان جرء کارکنان خانوادگی بدون مزد هستند اما در همین محیطهای روستایی هنگامیکه زن در قبال کارخود مزد دریافت می کند و شاغل محسوب می شود قدرت تصمیم گیری او درخانه افزایش می یابد.با این حال خانواده و به خصوص زنان روستایی در تمام فعالیتها نقش اساسی دارند و در واقع بدون وجود آن دو(زن و خانواده) ادامه زندگی درروستاها بسیار دشوار و سخت خواهد بود و دراین میان نقش زن در خانواده روستایی به عنوان قطب گران سنگ و رکن اساسی خانواده غیر قابل انکار است.
قلعه تاریخی سردار محتشم
قلعه تاریخی سردار محتشم متعلق به اواخر دوره قاجاریه است که به دست غلامحسین خان بختیار در روستای دستنا در سه طبقه زیرزمین، همکف و اول ساخته شده است.
این بنای تاریخی دارای یک حوض در محوطه وسیع قلعه می باشد اما به دلیل ساخت و سازهای بی‌رویه و تجاوز به حریم بنا، تنها محوطه کوچکی از آن باقی مانده است.
این قلعه دارای تزئینات زیبا و منحصر به فرد سنگی، آجری، چوبی و گچی بوده که به دلیل عدم مراقبت و دخل و تصرف‌هایی که در آن انجام شده، سقف طبقات فروریخته و تنها دیواره‌های داخلی و خارجی بنا باقی مانده که آن نیز دچار آسیب‌هایی شده است. از این دست بناهای تاریخی در این روستا و در این منطقه وجود دارد ولی متاسفانه بعلت عدم شناخت مردم از ارزش واقعی و تاریخی این مکانها ،روز به روز درگذر زمان حالت اولیه خود را از دست داده اند و بعضا به خاطر بی توجهی خود اهالی و مسئولین ذی ربط از بین رفته اند و تنها نام و نشانه ای از آنها باقی مانده است.
ضرورت حفظ آثار تاریخی
ضرورت حفظ آثار تاریخی
"از غنی تری عناصر فرهنگ مادی هر سرزمین که نشانه تمدن نیاکان آن جامعه و شناسنامه ای برای بیان موجودیت یک تاریخ است،آثار باستانی بجای مانده آن اقلیم می باشد"متاسفانه آثار تاریخی که در روستای دستنا و روستاهای همجوار وجود دارد با بی توجهی ویا کم توجهی آشکاری از سوی مسئولین مواجه گردیده است.بطوریکه جهت نگهداری ومراقبت از این آثار ملی کمترین بودجه درنظر گرفته شده که آن هم بدون کارشناسی دقیق اغلب به هدر می رود.به طور مثال در مورد قلعه هایی که قبلا در روستا دستنا وجود داشت همچنین سنگ قبرها و شیرهای سنگی واقع در قبرستان روستا که اکثر آنها بوسیله خاکبرداری غیراصولی جهت توسعه راه ،از بین رفت ،این صدمات ولطماتی که توسط بعضی افراد ناآگاه وبی فرهنگ به آثار ملی وتاریخی وارد میگردد،.افرادی که این آثار را مشتی سنگ بی ارزش می پندارند ونوشتن یادگاری وشکستن آنها را امری عادی وتفریحی تلقی می کنند. بعضا قابل جبران نمی باشد.این گونه مسائل تاسف آور در کشور ما در حالی صورت می گیرد که در کشورهای دیگربرای حفظ آثار ملی وتاریخی تلاش فراوانی صورت می گیرد.در بسیاری از کشورها کارشناسان خبره با حمایت کامل دولتها وبهترین امکانات سعی در مرمت ونگهداری آثار تاریخی دارند،چرا که آنان عقیده دارند که حفظ این گنجینه های ارزشمند ومراقبت از آنها نه تنها اتلاف وقت وثروت کشور نیست،بلکه این امر را وظیفه خود دانسته وحتی آن را امری درآمدزا می دانند.از طرفی ناآشنا بودن مردم خصوصاً جوانان با گذشته وتاریخ نیاکان خود ،یکی از عوامل بی ریشه بودن وبی هویتی در جامعه بوده که عواقب ناگوارآن گریبان گیر همگان می شود تا زمانی که افکار عمومی مردم را برای حفظ آثار تاریخی بکار نبریم توجه به هر نوع قانون و اعتبار بی نتیجه خواهد بود.جدای از توجه مسئولین به این اماکن و آثار ،فرهنگ سازی بین مردم جهت حفاظت و نگهداری از این اماکن از اهمیت خاصی برخوردار است که این اطلاع رسانی و تبلیغ و ترویج این امر یاری و مساعدت قشرتحصیل کرده و فرهنگی روستا را می طلبدنمی دانم با نظرات من موافق هستید یا خیر ،اما اگر موافق هستید خواهش می کنم بیایید تا از خود شروع کنیم وسعی کنیم که فرهنگ ناب ومنش اصیل خود را بشناسیم وبه دیگران هم بشناسانیم .
هرکسی کو دورماند از اصل خویش باز جوید روزگار وصل خویش